Wszystko łatwiej znieść, czego się oczekuje.

Seneka
O niezłomności mędrca, XIX, 3

Czy zatem nastawiać się na najgorsze? Czy tylko mieć to najgorsze z tyłu głowy? Na wszelki wypadek, jeżeli się wydarzy. Takie nastawienie prowadzi do tego, że nie można w pełni skupić się na celu, ponieważ cały czas wiemy, że porażka czeka za rogiem. A może chodzi o to, żeby znać konsekwencje? Może ich znajomość prowadzi do lepszego poznania sprawy i w rezultacie do zwycięstwa.

Nikt się nie narazi na cudzy śmiech, kto sam zaczął od siebie.

Seneka
O niezłomności mędrca, XVII, 2

I znowu nadrabiam. Wpis z 15.03.
Słowa te, choć w nieco innej formie, trafiły do mnie nieco wcześniej w moim życiu. Zdaję się kierować taką zasadą – wyśmiej sam siebie aby nikt inny nie mógł tej karty wyciągnąć. I może nie o to chodzi w tym dzisiejszym (wczorajszym) cytacie ale to chciałem w kontekście tych słów napisać.

Sprawiedliwość nie może doznawać żadnej niesprawiedliwości, ponieważ przeciwieństwa nie łączą się ze sobą.

Seneka
O niezłomności mędrca, VIII, 1-2

A co ze stwierdzeniem, że przeciwieństwa się przyciągają? Może przyciągają, ale nigdy nie mogą się połączyć. Może to właśnie taki przypadek. Pragniemy czegoś, co jest kompletnie inne od nas, nie pasuje do naszej natury. Następnie próbujemy to osiągnąć, żeby na koniec, może nawet po chwilowym sukcesie, przyjąć do wiadomości, że to iluzja. Czy żona Seneki podzielała jego zdanie?

Niewielu jest takich, którzy układają swe życie i sprawy w sposób celowy Wszyscy inni nie idą, lecz są unoszeni niby rzeczy płynące w rzece.

Seneka
Listy moralne do Lucyliusza, III, 23-8

Wszystko płynie, życie pełne jest zakrętów i meandruje niczym rzeka właśnie. Czy możliwym jest w ogóle sterować swoim życiem w całości? Musimy więc umieć znajdować wyjście z trudnych sytuacji, nauczyć się pływać. Wiele bowiem razy wypadniemy pontonu, który wiezie nas przez życie. Czasami na brzegu zobaczymy dziką zwierzynę, kroczącą wśród trzciny. Innym znowu razem czerpać będziemy ze słońca, unoszeni wolno na spokojnej akurat tafli wody. Być może znajdziemy się na mieliźnie i będziemy musieli jakoś ruszyć dalej. Wszystko płynie, ale życie to nie wyścig. Nie wszystko da się zaplanować. Bądźmy gotowi na niespodzianki.

Często starzec pochylony wiekiem nie ma innego dowodu na to, że żył tak długo, jak tylko liczbę przeżytych lat.

Seneka
O spokoju ducha, III, 8

Co w życiu osiągnęliśmy? Co w ogóle można nazywać osiągnięciem? Czy wystarczy, że najbliżsi będą o nas pamiętać? Przechodzimy przez życie szybko. Warto zostawić po sobie coś pożytecznego. Może nie dla samej chęci bycia zapamiętanym ale dla ludzkości ogólnie. Może ktoś kiedyś trafi na nasz artykuł w Internecie, albo odtworzy nagranie naszych słów. Zajmijmy się tym, w czym jesteśmy dobrzy. Szukajmy tego. A gdy znajdziemy, doskonalmy się w tej dziedzinie. I tylko w tej jednej dochodźmy do perfekcji. Co bowiem jest do wszystkiego, jest do niczego.
Nie bójmy się jednak próbować, ponieważ tylko szukając będziemy mogli odkryć nasze talenty. Nie bójmy się sięgać też po nowe rzeczy. Na przykład po książki, po które nigdy normalnie byśmy nie sięgnęli. Po gry, w które sami normalnie byśmy nie grali. Jeżeli nie lubisz czytać, to włącz audiobook. A może podcast?

Torturą jest nieustanne pilnowanie się i drżenie z obawy, by nas nie ujrzano inaczej niż zwykle.

Seneka
O spokoju ducha, XVII, 1

Wczytując się w ten krótki fragment zastanawiałem się czy chodzi o strach przed pokazaniem prawdziwego siebie czy też o strach przed pokazaniem swojego słabszego oblicza, na przykład kiedy mamy zły dzień. Dochodzę do wniosku, że chyba obie odpowiedzi są poprawne. Człowiek od pewnego momentu, zapewne kiedy porzuci go już dziecięca naiwność i czystość, zaczyna tworzyć jakiś swój obraz. Z tym obrazem chce być utożsamiany. Niektórzy tworzą obraz eleganckiego dżentelmena, inni książkowego mądrali, inni znowu chcą być widziani jako ten śmieszny, dusza towarzystwa. Czasem wyjście z roli oznacza porażkę i kiedy śmieszek przestaje być śmieszny zaczyna się czuć źle sam ze sobą. Zaczyna odczuwać, że kiedy nie jest śmieszkiem, jest nikim. Ale chodzi chyba w tym wszystkim o to, aby zaakceptować słabsze dni. To nic, że czasami żart nikogo nie bawi. To nic, że czasami nie mamy nic ciekawego do powiedzenia. To nic, że jesteśmy smutni. Ważne jest bowiem otaczanie się takimi ludźmi, którzy akceptują wszystkie twoje stany skupienia. Szukajmy tego skarbu.

Jeżeli patrzysz na kres życia nie jak na karę, lecz jako na prawo natury, i wygnasz z serca strach przed śmiercią, odtąd żaden lęk nie ośmieli się zakraść do niego.

Seneka
O pocieszeniu do matki Helwii, XIII, 2

Porzucając całkowicie koncepcję Boga, tego na krzyżu, czy innych ciekawych konceptów, takie stwierdzenie tak czy inaczej ma sens. Znowu dochodzimy tutaj do wniosku, że nie należy przejmować się zbytnio rzeczami, które nie są od nas zależne. Końcem życia jest śmierć. Doświadczymy tego ani za karę, ani w nagrodę. Choć pewnie dla niektórych śmierć będzie nagrodą lub karą. Wątpię jednak, że samo wyzbycie się strachu przed śmiercią może spowodować całkowite odcięcie od lęku. Śmierć zazwyczaj dzieli od nas duży dystans. Tak przynajmniej chcemy myśleć. Jest zatem dużo miejsca na inne lęki, bardziej codzienne. Nie przejdziemy przez życie bez lęku. Wszyscy się boją i bać się będą. Noc jest ciemna i pełna strachów.

Jest tak: nie otrzymujemy krótkiego życia, ale czynimy je krótkim, i nie brakuje nam życia, ale trwonimy je.

Seneka
O krótkości życia, I, 4

Mężczyźni żyją krócej – to fakt. Mamy skłonność do ryzyka i myślenia po szkodzie. Szczególnie w krainie pachnącej cebulą i kiełbasą. Seneka ma słuszność, trwonimy swoje życia na niepotrzebne sprawy. Aż dziw bierze, że nie widzimy tutaj słów o trwonieniu czasu na rzeczy od nas niezależne. Szybkie życie nie skłania do refleksji. Paradoksalnie pędząc tracimy o wiele więcej czasu, niż zyskujemy. Zatrzymajmy się w tym roku na chwilę. Znajdźmy czas na rozłożenie koca na trawie i rozmowę z przyjaciółmi. Bo czy jest coś lepszego niż bułeczki cynamonowe, drożdżówki z owocami, lemoniada i rozmowy pod kwitnącymi magnoliami?

Jeśli upadnie wielki człowiek, to nawet powalony pozostaje wielki, ludzie zaś wcale nie gardzą nim bardziej niż ruinami świątyni, po których depcą, a które wyznawcy czczą równie pobożnie, jak wówczas, gdy były całe.

Seneka
O pocieszeniu do matki Helwii, XIII, 8

Dziś mądrość Seneki przewyższyła moje zdolności poznawcze. Zaśnijcie w spokoju.

[Los] tylko dla tych jest ciężki, których nagle przygniata: łatwo go dźwiga, kto go wciąż przewiduje.

Seneka
O pocieszeniu do matki Helwii, V, 3

Seneka mówi dziś o niespodziewanej pięści prosto w twarz. Boli, owszem. Ale nie da się przewidywać ciągle wszystkich zdarzeń. Czasami zostaniemy zaskoczeni pięścią prosto w nos. Poleje się krew. Ale czy nie każdy cios jest dla nas nauką i umocnieniem?